Het onderwerp mensenhandel staat hoog op de agenda van overheden en veiligheidsdiensten.”We moeten de samenleving eigenlijk mobiliseren en een kentering op gang brengen”, waren de woorden van burgemeester Hoogendoorn tijdens de raadscommissievergadering op 11 april. Aanleiding voor agendering van het onderwerp was de beleidsnotitie Mensenhandel 2024-2026 die volgt op het landelijke programma Samen Tegen Mensenhandel.
Grimmige realiteit
Het zijn situaties waar men doorgaans weinig bij stilstaan dat ze dagelijks plaatsvinden: prostitutie, drugsleveringen of zeer slechte arbeidsomstandigheden, allemaal in een sfeer van dwang en/of afhankelijkheid. In 2022 kwamen er 814 meldingen van slachtoffers binnen bij CoMenscha, landelijk coördinatiecentrum tegen mensenhandel. Schattingen over de werkelijke aantallen lopen uiteen van drie a vier keer meer (Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum), zes- a zevenduizend (Nationale Rapporteur) tot 30 duizend (International Labour Organization). Het betreft geen eenduidige categorie. Uitbuiting kan gaan om loverboys en prostitutie, maar ook om jongeren die het criminele circuit in worden getrokken en arbeidsmigranten die zich in zeer onwenselijke afhankelijkheidsposities begeven. Soms gaat het om grove schendingen van mensenrechten. Deze situaties onttrekken zich grotendeels aan de openbaarheid, waardoor misdrijven, daders en slachtoffers vaak moeilijk te signaleren zijn.
Nauwelijks zicht op werkelijke omvang
Daarnaast geldt dat er een lage aangiftebereidheid is onder mensen die slachtoffer zijn van uitbuiting. Redenen kunnen divers zijn. Volgens het rapport Samen Tegen Mensenhandel voelen mensen zich niet altijd gehoord en kan men het gevoel hebben dat het geen zin heeft om aangifte te doen. Ook durven mensen niet altijd aangifte te doen. Daarnaast zien mensen die uitgebuit worden zichzelf (nog) niet altijd als slachtoffer, aldus het rapport. Door de lage aangiftebereidheid, beperkte pakkans van daders en het gebrek aan kennis over signalen van uitbuiting bij professionals is er nauwelijks zicht op de werkelijke omvang van de mensenhandel.
Trainingen bewustwording
Om dit hiaat op te vullen start de gemeente vanuit een regionaal samenwerkingsverband met trainingen voor medewerkers binnen relevante organisaties. Waar moet je op letten? Hoe herken je situaties van uitbuiting? En als je iets gezien hebt, wat doe je daar dan mee? Deze trainingen reiken eerst tot organisaties zoals het BWRi en de Kredietbank, maar kunnen zich in de toekomst uitstrekken tot medewerkers bij woningcorporaties of bewonersinitiatieven. Centraal staat het Zorg- en Veiligheidshuis Groningen (ZVHG). De ZVHG heeft veel expertise en krijgt een centrale rol in het bieden van de trainingen en hulpverlening.
