Op donderdag 12 oktober presenteerde het college de startnotitie Totstandkoming beleid inwoners- en overheidsparticipatie en het Programmacontract voor Gebiedsgericht Werken. Beide onderwerpen richten zich op een thema dat steeds meer in de belangstelling staat: Participatie. De ondertitel ‘ meedenken, meedoen en meebeslissen’ verwijst naar de verschillende niveaus waarop participatie kan plaats vinden.
Participatie is een steeds belangrijker thema geworden, niet alleen in de gemeente Midden-Groningen maar op landelijk niveau. De laatste tien jaar schieten dorpsraden, dorpscoöperaties en wijkteams als paddenstoelen uit de grond en zijn ideeën over lokale democratie steeds populairder geworden. Tegelijkertijd is het vertrouwen in de politiek laag. In 2021 werd in Midden-Groningen een Quick Scan Lokale Democratie uitgevoerd. Ook hieruit bleek een laag vertrouwen in de politiek bij inwoners.
De gemeentelijke herindeling in 2018 lijkt hier een belangrijke rol in te spelen. Voormalige kleine gemeenten zijn opgeheven en samengebracht in grotere gebieden. Dit heeft geleid tot een grotere afstand tussen de overheid en de inwoners. ‘Wat we met het participatiebeleid beogen is dat we mensen gaan betrekken bij het beleid en invloed en zeggenschap willen geven, zodat ze zich meer betrokken voelen op hun eigen leefomgeving en de samenleving. Als dat lukt dan zal het vertrouwen in de overheid ook weer groeien’, aldus burgemeester Hoogendoorn.
Dit krijgt concreet vorm in de oprichting van gebiedsteams, gebiedsregisseurs, sociale wijkteams en dorps- en wijkwethouders. Er lijkt een nieuwe bestuurlijke laag in de maak die met beide voeten in de samenleving staat, die weet wat er speelt op wijkniveau en zodoende de kloof kan overbruggen tussen het bestuur en de samenleving. In deze lijn passen ook de bezoeken van de gemeenteraad in de wijken en dorpen.
De startnotitie is een eerste opzet naar de ‘participatie visie’ die waarschijnlijk volgend jaar volgt. Deze visie zal een blauwdruk moeten zijn voor de bestuurlijke processen en verantwoordelijkheden van alle betrokken partijen. Raadslid Toine Fennis (D66) riep het college op om concrete invulling te geven aan de plannen en ambities. Een belangrijk element dat werd benoemd waren de zogenoemde ‘buurtrechten’ waaronder het uitdaagrecht, recht op buurtplanning, recht op toegang tot gelden of het recht op medegebruik van gemeenschappelijk vastgoed. Dit geeft de participatie een juridisch werkbaar fundament. Ook de her-instelling van een adviesraad sociaal domein werd naar voren gebracht als belangrijk punt. ‘We moeten voorkomen dat het een vinkjes-participatie wordt’, aldus enkele raadsleden.
Burgemeester Hoogendoorn gaf aan dat het voor nu vooral een periode van experimenteren en monitoren is om te zien wat werkt. ‘Het gebiedsgericht werken heeft tot resultaten geleid, maar het zit nog niet in de haarvaten van de organisatie van Midden-Groningen. Wij blijven hierop inzetten’, aldus burgemeester Hoogendoorn. De startnotitie is een aanzet naar een volwaardige participatievisie. Ook belangrijk is dat ook de interne bestuurscultuur ingespeeld raakt op de nieuwe werkvormen.
De Omgevingswet, die per 1 januari 2024 in werking treedt, stelt participatie verplicht en vormt een belangrijke aandrijver van deze ontwikkeling.
