STEENDAM – In Steendam en Tjuchem staat wat bijzonders te gebeuren. Er wordt namelijk hard gewerkt aan een innovatief smart-grid dat wel eens een blauwdruk kan worden voor de toekomst. Niet alleen wordt apparatuur real-time aangestuurd, ook zal energie tussen huishoudens onderling worden gedeeld: een pioniersproject. ‘Dit is energie van hier, voor de mensen van hier. Toekomstbestendig’. We spreken met Klaas Smit, voorzitter van Coöperatie Steendam, en Mariska Goeree, medeoprichter van Dorp in Eigen Hand.
Programma Aardgasvrije Wijken (PAW)
In 2018 startte het Rijksprogramma Aardgasvrije Wijken. In heel Nederland zijn zodoende tientallen proeftuinen ingericht waar men zoekt naar creatieve oplossingen om Nederland van het aardgas af te halen. Vanuit hun lokale programma Dorp in Eigen Hand hebben Steendam en Tjuchem ook een aanvraag ingediend bij het Rijk en zijn sinds enkele jaren zo’n proeftuin. Met de subsidies heeft de coöperatie afgelopen jaren onder andere een eigen zonnepark aangelegd. ‘Fase 1’, noemt Klaas Smit het.
Volgens Goeree bleef er ruim 1 miljoen over binnen de PAW-subsidie. Goeree: ‘Sommige dingen liepen heel goed, zoals een subsidie voor verduurzaming en maatwerkadvies, maar van de regeling voor renteloze leningen bijvoorbeeld werd weinig gebruik gemaakt. Het is geld vanuit het Rijk dat bestemd is voor deze twee dorpen en voor verduurzaming, waar je dus vanuit de gemeente niets anders mee kan dan dit.’ Daarop besloot de coöperatie de koppen bij elkaar te steken en te zoeken naar een nieuwe besteding van het budget: een smart grid, oftewel ‘fase 2’.
Innovatief Smart Grid
In een smart grid worden alle onderdelen van een lokaal netwerk (zonnepanelen, accu’s, warmtepompen, elektrische auto’s en andere elektrische apparaten) automatisch aangestuurd door slimme software. Bijvoorbeeld: De accu’s worden automatisch opgeladen als de zon schijnt; warmtepompen worden tijdelijk uitgeschakeld als er een piekbelasting op het stroomnet is; of de elektrische auto levert stroom terug op het net voor tijdelijke ondersteuning. ‘Mensen zouden zelfs hun eigen weekprogramma kunnen instellen waarin wordt bepaald hoe laat de wasmachine draait’, aldus Klaas Smit. Het hele netwerk wordt aangestuurd om alles zo efficiënt mogelijk te laten verlopen.
Belangrijk hierbij is dat vraag en aanbod zo goed mogelijk wordt gespreid en lokaal opgewekte energie ook meteen lokaal wordt benut. Beide zaken zorgen er namelijk voor dat piekbelasting van het stroomnet wordt voorkomen: een waardevolle innovatie in de context van de toenemende netcongestie in Nederland (lees ook: Het stroomnet piept en kraakt – Samenwerking nodig).
‘Impact op heel Nederland’
Wat dit project uniek maakt is dat de initiatiefnemers het een stap verder willen nemen. Ze willen de accu’s van de deelnemende huishoudens onderling koppelen, waarna stroom tussen huishoudens real-time wordt uitgewisseld. Smit: ‘Bij ons weten is er nergens in Nederland een plek waar lokaal opgewekte energie met elkaar gedeeld kan worden.’
De software wordt onder meer ontworpen door IT-bedrijf New Nexus. Jan Schut, eindverantwoordelijke bij het bedrijf, geeft aan dat ze toewerken naar een generiek software-model dat vervolgens toepasbaar is op allerlei plekken in Nederland. Schut: ‘Als we dit voor elkaar krijgen zal dit impact hebben op heel Nederland’.
Als we kijken naar de ontwikkeling van de software dan zit de uitdaging volgens Schut niet zozeer in de complexiteit van het IT-systeem zelf, maar eerder in de organisatie van alle betrokken partijen. ‘It’s a hell of a job’. Heb je vertrouwen in het project? ‘Absoluut, geen twijfel. Iedereen is positief’, aldus Schut.
Netcongestie
Door de elektrificatie van onze samenleving neemt de druk op het stroomnet toe. TenneT en regionale netbeheerders zijn dan ook bezig om het landelijke stroomnet flink te verzwaren. Echter, dit komt met veel kosten en zal lang duren. Goeree: ‘Het is onmogelijk om het stroomnet zo snel te verzwaren als we eigenlijk nodig hebben voor de verduurzaming. Dus dan moet je naar andere oplossingen kijken en ik denk dat wat wij hier doen een goede oplossing is. Alle stroom die je lokaal gebruikt, hoeft niet meer op het net.’
Status
Op dit moment wordt er hard gewerkt aan het software-systeem en afspraken tussen betrokken partijen. ‘We zullen eerst de hardware, dus de batterijen en het Energy Management Systeem (EMS) gaan plaatsen bij mensen, waardoor gelijk al gebruik kan worden gemaakt van de batterij en een besparing gerealiseerd kan worden. Maar ons grootste doel zal volgend jaar gelanceerd worden en dat is echt het lokaal delen van de energie’, aldus Klaas Smit.
Voor mensen in Steendam en Tjuchem: houdt uw brievenbus in de gaten.
