Raad blikt vooruit op laatste begrotingsdebat

Op 6 november beslist de raad over de meerjarenbegroting 2026-2029 en het bezuinigingspakket voor 2027 en de jaren erna. Het is het laatste meerjarenbegrotingsdebat van deze raadsperiode en staat grotendeels in teken van de bezuinigingen. Er moet de komende jaren namelijk flink worden geknipt door de krimp van het gemeentefonds (lees ook: Ravijnjaar voorlopig afgewend door miljardensteun). Wat kunnen we verwachten van dit laatste begrotingsdebat? En welke onderwerpen krijgen aandacht? We spreken met de BBP, VVD, PvdA en SP.

De fracties zijn blij om te zien dat het ravijnjaar is verschoven naar 2028. Eerder dit jaar kwam het Rijk namelijk met compensatiegelden over de brug. Maar de blijdschap is van korte duur, want vanaf 2027 ontstaan er al tekorten. Dat jaar moet de gemeente al ruim 3 miljoen euro bezuinigen, oplopend in de jaren daarna. Wethouder Ploeger sprak eerder van ‘jo-jo-beleid’ vanuit het Rijk: moeilijk om op te plannen en moeilijk om uit te leggen naar inwoners.

Dit stelt de gemeente voor de vraag: moet je bezuinigingen nu al vastleggen? Of kan je beter wat speelruimte houden voor het geval dat het Rijk wederom met compensatie komt?  De fracties lijken allen een slag om de arm te willen houden. Marieke Bos (BBP): ‘De geschiedenis heeft ons geleerd dat dingen niet zeker zijn. Dit betekent dus niet meteen de kerstboom optuigen, maar ook niet meteen bezuinigen.’

Het college weet voor 2027 een groot deel van de bezuinigen te realiseren door te knippen in de interne bedrijfsvoering en daarnaast op zaken die relatief weinig impact hebben, maar enkele bezuinigen zullen wel direct merkbare gevolgen hebben voor inwoners en verenigingen.

Wijkbudgetten en huur sportaccommodaties

Veel aandacht gaat allereerst uit naar de voorgestelde afschaffing van de wijkbudgetten en activiteitenbudgetten. Op 28 oktober ontstond er veel discussie naar aanleiding van diverse insprekers tijdens de commissievergadering (lees ook: Onzekerheid over toekomst wijkbudgetten). Het college ziet mogelijkheid om de wijkbudgetten via de Sociale Agenda van Nij Begun te bekostigen, waarmee het ruim 170 duizend euro per jaar kan besparen. Maar de regeling staat nog niet vast en moet nog ingekleurd worden. Dit brengt dus de nodige onzekerheid met zich mee voor de betreffende wijken die er tal van activiteiten mee organiseren.

De BBP heeft een amendement klaarliggen. De fractie wil meegaan in het voorstel van het college, maar alleen op de voorwaarde dat er begin 2026 een expliciet evaluatie moment komt om te kijken of het lukt voor deze verenigingen, of ze extra ondersteuning nodig hebben en of er wellicht bijsturing nodig is. Een vinger aan de pols dus. De VVD reageert positief op het amendement.

Ook over de voorgestelde huurverhoging voor sportaccommodaties van 10% was veel te doen. Ook daarbij spraken diverse verenigingen in op 28 oktober om hun zorgen te uiten. Perdon (PvdA): ‘Hoewel het soms om relatief kleine contributieverhogingen gaat, kan het voor sommige verenigingen wel degelijk verschil maken. We willen als gemeente juist sport en bewegen stimuleren. Dan lijkt me dit onverstandig.’ Het college geeft aan dat de huurkosten al meerdere jaren niet zijn mee gestegen met de inflatie, dus het college wil nu indexeren met terugwerkende kracht. Maar de meeste fracties vinden 10% een te grote verhoging.

De BBP heeft een amendement klaar liggen om de huurverhoging te beperken tot 3% en van daaruit jaarlijks te indexeren. Dit ligt in lijn met de opvatting van de PvdA.

Nij Begun

De rol die Nij Begun speelt in deze tijden van bezuinigingen wordt steeds groter. Marjolein Vulpes (VVD) vindt het een lastige: ‘Aan de ene kant zien we bezuinigingen op gemeentelijke uitgaven en aan de andere kant klotst het geld tegen de plinten op.’ Vulpes pleit voor een goede samenwerking tussen deze twee uitersten. ‘Je wil niet eerst gaan schrappen op effectieve programma’s om ze vervolgens weer een duwtje in de rug te geven met Nij Begun, of in het ene dorp een subsidie stopzetten, terwijl een ander dorp via Nij Begun iets soortgelijks wil opstarten.’

Halverwege december is een bestuurlijk overleg in kader van Nij Begun. Vulpes denkt dat het verstandig zou kunnen zijn om niet nu, maar tijdens de voorjaarsnota in 2026 over de bezuinigingen te beslissen. Dan is er namelijk meer duidelijkheid over deze programma’s en subsidiemogelijkheden. Nadeel is dat sommige bezuinigingen dan pas vanaf 2028 in kunnen gaan.

Totaalpakket en sociaal domein

Perdon (PvdA) vindt het jammer dat het bezuinigingspakket als totaalpakket wordt gepresenteerd. ‘We hebben eerder juist hebben aangegeven dat we keuzes willen. Die krijgen we nu helaas niet.’ Ook betreurt Perdon het dat het bezuinigingspakket sterk leunt op het sociale domein: ‘Er is geen enkele bezuiniging in de harde infrastructuur en hoewel we hier achterstanden hebben die we moeten inhalen, geeft dit misschien wel een verkeerd signaal af.’ Het gaat hier dan om bezuinigingen op het aantal afspraakbanen, het halveren van het wmo-transformatie budget of dus de wijkbudgetten.

De fractie van de PvdA ziet ruimte om de reserves van de gemeente in te zetten om sommige bezuinigingsvoorstellen alsnog af te wijzen. ‘Het was namelijk al de bedoeling om bezuinigingen voor 2026 op te vangen met de reserves. Dat is uiteindelijk niet nodig geweest.’

Lange dag 

Joke Lesman (SP) is kritisch op de voorstellen. Ze verwacht net als vorig jaar een lange dag met tal van schorsingen, amendementen en moties. Volgens haar komt dit omdat het college te vaak met uitgewerkte voorstellen komt zonder eerst overleg te voeren: ‘Het is in deze raadsperiode vaak voorgekomen dat de raad eensgezind tegen een collegevoorstel is. Te vaak worden er voorstellen neergelegd zonder eerst goed overleg te voeren, dan wel met de raad, dan wel met inwoners. Kijk bijvoorbeeld nu naar de afschaffing van de wijkbudgetten of de voorgestelde verhoging van de huurtarieven voor sportaccommodaties met 10%. Verenigingen zijn hierover geïnformeerd, maar er is geen overleg gevoerd. Vervolgens ontstaat er veel commotie en weerstand. Dit kan je denk ik voorkomen door de voorstellen meer in overleg voor te breiden.’

Het belooft dus een lange dag te worden. De BBP gaf aan een lijst klaar te hebben liggen met onderwerpen, waaronder de prestaties van de aanjager van de woningbouw, de dienstverlening op de afdeling VTH en de geplande ozb-verhoging.