De rekenkamer heeft onderzoek gedaan naar de energiebesparingsplicht en informatieplicht. Het maakte onderdeel uit van een landelijke samenwerking binnen de Vereniging van Rekenkamers, waarbij het onderzoek is uitgevoerd door Ecorys. Daarnaast is er onderzoek uitgevoerd door de Noordelijke Rekenkamer en de Algemene Rekenkamer.
Energiebesparingsplicht
Bedrijven en instellingen die jaarlijks meer dan 50 duizend KwH stroom of 25 duizend m3 gas gebruiken zijn verplicht om energiebesparende maatregelen te nemen. Het gaat om specifieke investeringen die zij binnen vijf jaar terug kunnen verdienen. Deze verplichting geldt sinds 1993.
Informatieplicht
In 2017 bleek dat de energiebesparingsplicht in de praktijk niet goed wordt nageleefd. Daarom werd er in 2019 door het Rijk een informatieplicht aan toegevoegd. De betreffende bedrijven en instellingen zijn verplicht om elke vier jaar informatie te verstrekken over welke energiebesparende maatregelen zij hebben genomen. Per 1 juli 2023 werd het toezicht op energiebesparing een wettelijke taak van de omgevingsdiensten.
Beperkt zicht op praktijk
Volgens de Omgevingsdienst Groningen (ODG) is er slechts beperkt zicht op het aantal bedrijven en instellingen dat onder de energiebesparingsplicht valt. Er is dus ook beperkt zicht op de bedrijven die zich niet aan wettelijke verplichting houden. Dit was volgens rekenkamer het eerste en voornaamste probleem.
Volgens de Noordelijke Rekenkamer leunt het energietoezicht teveel op tijdelijke middelen vanuit de provincies en het Rijk. “Hierdoor is op momenten wel sprake van energietoezicht, maar structureel energietoezicht blijft uit, ook na dertig jaar energiebesparingsplicht”, aldus de Noordelijke Rekenkamer (2025).
Helder beleid formuleren
Het gebrek aan adequate informatie over de bereikte resultaten van energiebesparing heeft ook deels te maken met het ontbreken van heldere beleidskaders en gemeentelijke doelstellingen. De rekenkamer adviseert om een heldere beleidsopdracht te formuleren voor de ODG met kritische prestatie indicatoren. De gemeente werkt momenteel aan een businesscase met de ODG.
Controles uitgevoerd
De omgevingsdienst Groningen heeft in de periode 2017 – 2020 in opdracht van de provincie Groningen het project Energiebesparing bij bedrijven uitgevoerd. In totaal zijn ruim 500 bedrijven ingeschreven en ruim 400 bedrijven gecontroleerd. In 2024 worden de controles verder gezet. Hiervoor zijn extra middelen vanuit het Rijk beschikbaar gesteld.
